ကြက်သွန်နီ၏ ကျန်မာရေးအတွက် အံ့အားသင့်ဖွယ် အကျိုးကျေးဇူး ၈မျိုး

ဟင်သီးဟင်းရွက်အားလုံးသည် ကျန်မာရေးအတွက် အရေးကြီးသော်လည်း အချို့မှာ ပိုထူခြားသော ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူများ တွေ့ရပါတယ်။ ထိုထဲကမှ ကြက်သွန်နီ၏ အကြောင်းကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

ကြက်သွန်နီသည် ကြက်သွန်ဖြူ၊ (shallot)ခေါ် ကြက်သွန်နီဥသေးအရှည်မျိုး၊ ကြက်သွန်မြိတ်နှင့် ငရုပ်သီးများပါဝင်သော ပန်းပွင့်အပင်များ(Allium)မျိုးနွယ်ဝင်များ ဖြစ်ကြပါတယ်။ (Shallot and Onion)ကို အောက်ကပုံမှာ ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

ဤဟင်းသီးဟင်းရွက်များတွင် ဗီတာမင်များ၊ သတ္တုဓာတ်များနှင့် အစွမ်းထက်သော အပင်ဒြပ်ပေါင်းများ ပါဝင်ပြီး ကျန်းမာရေးကို မြှင့်တင်ရန် နည်းလမ်းများစွာဖြင့် ဖော်ပြထားခဲ့ကြပါတယ်။

တကယ်တော့ ကြက်သွန်နီရဲ့ ဆေးဖက်ဝင်ဂုဏ်သတ္တိကို ရှေးပဝေသဏီကတည်းက အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ နှလုံးရောဂါနဲ့ ခံတွင်းအနာများကဲ့သို့သော ဝေဒနာများကို ကုသရာမှာ အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။ ကြက်သွန်နီရဲ့ ထူးခြားလှတဲ့ ကျန်းမာရေး အကျိုးကျေးဇူ ၈မျိုးကို အောက်မှာ ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

(၁) အဟာရဓာတ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်း

ကြက်သွန်နီမှာ ကယ်လိုရီနည်းသော်လည်း ဗီတာမင်နဲ့ သတ္ထုဓာတ်များ မြင့်မားစွာ ပါဝင်သောကြောင့် အာဟာရဓာတ်များ ကြွယ်ဝတယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ကြက်သွန်နီ အလတ်စားတစ်လုံးတွင် 44 ကယ်လိုရီသာ ပါသော်လည်း ဗီတာမင်၊ သတ္တုဓာတ်နှင့် အမျှင်ဓာတ် အများအပြားပါဝင်ပါတယ်။

ဒီဟင်းသီး ဟင်းရွက်မှာ အထူးသဖြင့် ဗီတာမင် C မြင့်မားစွာ ပါဝင်ပြီး ကိုယ်ခံအား ကျန်းမာရေးကို ထိန်းညှိပေးခြင်း၊ ကော်လာဂျင် ထုတ်လုပ်မှု၊ တစ်သျှူးများ ပြုပြင်ခြင်းနှင့် သံဓာတ် စုပ်ယူမှုကို ထိန်းညှိပေးခြင်းတို့ ပါဝင်ပါတယ်။ ထိုကြောင့် အရွယ်တင်နုပျိုစေပါတယ်။

ဗီတာမင် C သည် သင့်ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ အစွမ်းထက်သော ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းအဖြစ် လုပ်ဆောင်ပြီး သင့်ဆဲလ်များကို ဖရီးရယ်ဒီကယ်(free radicals) ဟုခေါ်သော မတည်မငြိမ်သော မော်လီကျူးများ ပျက်စီးခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

ကြက်သွန်နီတွင် ဖောလိတ် (B9) နှင့် pyridoxine (B6) တို့ပါဝင်တဲ့ ဗီတာမင်ဘီလည်း ကြွယ်ဝပါသေးတယ်။ဇီဖြစ်ပျက်မှု၊ သွေးနီဥဆဲလ်များ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အာရုံကြောလုပ်ငန်းဆောင်တာတို့တွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။

နောက်ပြီး ကြက်သွန်နီဟာ ပိုတက်စီယမ်ရဲ့ အရင်းအမြစ်ကောင်း တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ပိုတက်စီယမ်ဟာ လူတော်တော်များများ ချို့တဲ့ကြတဲ့ဓာတ်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ပုံမှန်ဆယ်လူလာလုပ်ဆောင်မှု၊ အရည်မျှတမှု၊ အာရုံကြောကူးစက်မှု၊ ကျောက်ကပ်လုပ်ငန်းဆောင်တာနှင့် ကြွက်သားကျုံ့ခြင်းအားလုံးဟာ ပိုတက်စီယမ် လိုအပ်ပါတယ်။

(၂) နှလုံးကျန်းမာရေးကို အကျိုးပြုခြင်း

ကြက်သွန်နီတွင် ရောင်ရမ်းမှုကို တိုက်ဖျက်ပေးသည့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း နှင့် ဒြပ်ပေါင်းများ ပါ၀င်ပါတယ်။ နှလုံးရောဂါကို ဖြစ်နိုင်စေတဲ့ triglyceride နှင့် ကိုလက်စထရော ပမာဏကိုလည်းလျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။

၎င်းတွင်ပါဝင်သော ပြင်းထန်သော ရောင်ရမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ဂုဏ်သတ္တိများသည်လည်း သွေးတိုးခြင်းကို လျှော့ချပေးပြီး သွေးခဲခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

Quercetin သည် ကြက်သွန်နီတွင် အလွန်စုစည်းထားသော flavonoid ဓာတ်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပြင်းထန်သော ရောင်ရမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သောကြောင့် သွေးတိုးခြင်းကဲ့သို့သော နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ချေများကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။

သားအိမ်မှာ cyst အလုံးလေးတွေ အများကြီးဖြစ်ပြီး ခံစားရတဲ့ဝေဒနာ (polycystic ovarian syndrome (PCOS) )ရှိသော အမျိုးသမီး 54 ဦးတွင် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကြက်သွန်နီအစိမ်း (တစ်နေ့လျှင် 40-50 ဂရမ်နှင့် အဝလွန်ပါက 50-60 ဂရမ်) ကို ရှစ်ပတ်ကြာ စားသုံးခြင်းသည် LDL ဆိုးရွားမှုကို လျော့ကျစေတယ်လို့ တွေရှိရပါတယ်။

(3) ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်း (Antioxidant)များ ပါဝင်ခြင်း

ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများသည် ကင်ဆာ၊ ဆီးချို၊ နှလုံး‌ရောဂါကဲ့သို့သော ရောဂါများကို ဖြစ်စေသော ဆဲလ်များဓာတ်တိုးခြင်းကို တာဆီး ဖျက်ဆီးပေးပါတယ်။ ကြက်သွန်နီသည် antioxidants ၏အကောင်းဆုံးအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ တကယ်တော့၊ သူတို့မှာ flavonoid antioxidants အမျိုးပေါင်း ၂၅ မျိုးကျော် ပါဝင်ပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ကြက်သွန်နီတွင် ကြက်သွန်နီ၏နက်ရှိုင်းသောအရောင်ကိုပေးသော အထူးအပင်အရောင်ခြယ်ပစ္စည်းဖြစ်တဲ့ Anthocyanins ပါရှိသည်။ Anthocyanins ကြွယ်ဝသော အစားအစာများကို ပိုမိုစားသုံးသူများသည် နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကို လျော့နည်းစေကြောင်း လေ့လာမှုအများအပြားတွင် တွေ့ရှိရပါတယ်။

လေ့လာမှုတစ်ခုအရ အမျိုးသား 43,880 တွင် anthocyanins ၏ တစ်နေ့လျှင် 613 မီလီဂရမ်အထိ ပုံမှန်စားသုံးမှုသည် နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ 14% လျော့နည်းကြောင်း တွေ့ရှိရပါတယ်။

အလားတူ အမျိုးသမီး ၉၃၆၀၀ တွင် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ anthocyanin ကြွယ်ဝသော အစားအစာများ အများဆုံးစားသုံးသူများသည် စားသုံးမှုအနည်းဆုံး အမျိုးသမီးများထက် နှလုံးဖောက်နိုင်ခြေ ၃၂ ရာခိုင်နှုန်း လျော့နည်းကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။

 ထို့အပြင်၊ anthocyanins သည် အချို့သော ကင်ဆာနှင့် ဆီးချိုရောဂါ အမျိုးအစားများကို ကာကွယ်နိုင်တယ်လို့ ခိုင်မာတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်ကနေ သိရှိရပါတယ်။

(၄) ကင်ဆာတိုက်ဖျက်သော ဒြပ်ပေါင်း(compound)များပါရှိခြင်း

ကြက်သွန်ဖြူနဲ့ ကြက်သွန်နီလိုမျိုး Allium genus ရဲ့ အသီးအရွက်တွေကို စားသုံးခြင်းဟာ အစာအိမ်နဲ့ အူမကြီးအပါအဝင် ကင်ဆာအချို့ဖြစ်နိုင်ချေကို လျှော့ချဖို့ အထောက်အကူပြုပါတယ်။ လေ့လာမှု ၂၆ ခုကို ပြန်လည်သုံးသပ်မှုတစ်ခုအရ Allium ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကို ပမာဏအများဆုံး စားသုံးသူများသည် ပမာဏအနည်းဆုံး စားသုံးသူများထက် အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ 22% လျော့နည်းကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။

ထို့အပြင်၊ လူပေါင်း 13,333 တွင် လေ့လာမှု 16 ခုကို ပြန်လည်သုံးသပ်ကြည့်ရာ ကြက်သွန်နီ စားသုံးမှု အများဆုံး ပါဝင်သူများသည် စားသုံးမှု အနည်းဆုံးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အူမကြီးကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ 15% လျော့နည်းကြောင်း သက်သေပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဤကင်ဆာကို တိုက်ဖျက်နိုင်သော ဂုဏ်သတ္တိများသည် Allium ဟင်းသီးဟင်းရွက်များတွင် တွေ့ရသော ဆာလဖာဒြပ်ပေါင်းများနှင့် flavonoid ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများနှင့် ဆက်စပ်နေပါတယ်။

ဥပမာအားဖြင့်၊ ကြက်သွန်နီသည် အကျိတ်ကြီးထွားမှုကို လျော့ကျစေပြီး စမ်းသပ်ပြွန်လေ့လာမှုများအရ သားအိမ်နှင့် အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုကို နှေးကွေးစေသည့် ဆာလဖာပါဝင်သော ဒြပ်ပေါင်းကို ပံ့ပိုးပေးတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ကြက်သွန်နီတွင် အကျိတ်ကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားနိုင်သည့်( fisetin, quercetin and flavonoid )ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းများလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ အနှစ်ချုပ်ရရင်တော့ ကြက်သွန်နီကဲ့သို့ အယ်လီယမ်(Allium) ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ ကြွယ်ဝသော အစားအစာသည် အချို့သော ကင်ဆာရောဂါများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

(၅) သွေတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးခြင်း

ကြက်သွန်နီ စားသုံးခြင်းသည် ဆီးချိုရောဂါ သို့မဟုတ် ဆီးချိုရောဂါရှိသူများအတွက် အထူးအရေးကြီးသည့် သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ထိန်းညှိပေးနိုင်ပါတယ်။ အမျိုးအစား (၂) ဆီးချိုရောဂါရှိသူ ၄၂ ဦးကို လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကြက်သွန်နီ ၃.၅ အောင်စ (၁၀၀ ဂရမ်) စားသုံးခြင်းသည် လေးနာရီကြာပြီးနောက်  သွေးတွင်းသကြားဓာတ်အဆင့်ကို ၄၀ မီလီဂရမ်/ဒယ်လ်စီယမ်ခန့် လျှော့ချနိုင်သည်ကို သက်သေပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ဆီးချိုရောဂါရှိသောကြွက်များကို ၂၈ရက်ကြာ ကြက်သွန်နီထုတ်ယူမှု ၅ ရာခိုင်နှုန်းပါရှိသော အစာကို ကျွေးမွေးခဲ့ရာ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် လျော့နည်းသွားကာ သိသိသာသာ ခန္ဓာကိုယ်အဆီလျော့နည်းကြောင်း လေ့လာမှုတစ်ခုက ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ quercetin နှင့် sulfur ဒြပ်ပေါင်းများကဲ့သို့ ကြက်သွန်နီတွင်တွေ့ရသော သီးသန့်ဒြပ်ပေါင်းများသည် ဆီးချိုရောဂါကို သက်သာစေသော အာနိသင်များရှိပါတယ်။

(၆) အရိုးသိပ်သည်းဆကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ခြင်း

နို့ထွက်ပစ္စည်းသည် အရိုးကျန်မာရေးအတွက် ကောင်းသလို ကြက်သွန်နီဟာလည်း အရိုးများကို သန်မာစေရန် ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။ သက်လတ်ပိုင်းနှင့် သွေးဆုံးပြီး အမျိုးသမီး ၂၄ ဦးတွင် လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကြက်သွန်နီဖျော်ရည် ၃.၄ အောင်စ (၁၀၀ မီလီလီတာ) ကို နေ့စဉ် ရှစ်ပတ်ကြာ သောက်သုံးသူများသည် အရိုးတွင်းသတ္တုဓာတ်သိပ်သည်းဆနှင့် ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်မှု လုပ်ဆောင်ချက်ကို မြှင့်တင်ပေးကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

သွေးဆုံးချိန်နှင့် သွေးဆုံးပြီး အမျိုးသမီး ၅၀၇ဦးတွင် အခြားလေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကြက်သွန်နီကို တစ်နေ့လျှင် အနည်းဆုံးတစ်ကြိမ်စားသူများသည် တစ်လလျှင် တစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် ယင်းထက်နည်းပြီး စားသူများထက် အရိုးသိပ်သည်းဆ 5% ပိုကြီးကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

ထို့အပြင် ကြက်သွန်နီကို မကြာခဏစားသုံးသော အသက်ကြီးသော အမျိုးသမီးများသည် တစ်ခါမှ မစားဖူးသောသူများထက် တင်ပါးရိုးကျိုးနိုင်ခြေ 20% ထက် လျော့နည်းကြောင်း လေ့လာမှုက ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်ရရင်တော့ လေ့လာမှုများအရ ကြက်သွန်နီစားသုံးမှုသည် အရိုးတွင်းသတ္တုသိပ်သည်းဆကို မြှင့်တင်ပေးကြောင်း သိရပါတယ်။

(၇) Antibacterial ဂုဏ်သတ္တိများရှိခြင်း

ကြက်သွန်နီသည် Escherichia coli (E. coli), Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus (S. aureus) နှင့် Bacillus cereus (29Trusted Source) ကဲ့သို့သော အန္တရာယ်ရှိသော ဘက်တီးရီးယားများကို တိုက်ထုတ်နိုင်သည်။

ထို့အပြင် ကြက်သွန်နီသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာတွင် အများပြည်သူကျန်းမာရေးအတွက် အဓိကစိုးရိမ်ရသည့် ဘက်တီးရီးယားတစ်မျိုးဖြစ်သည့် Vibrio cholerae ကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားနိုင်ကြောင်း ပြသထားပါတယ်။

အဝါရောင်ကြက်သွန်နီအရေခွံမှ ထုတ်ယူထားသော quercetin သည် Helicobacter pylori (H. pylori) နှင့် Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) ၏ကြီးထွားမှုကို အောင်မြင်စွာ ဟန့်တားနိုင်ကြောင်း စမ်းသပ်ပြွန်လေ့လာမှုတစ်ခုက သရုပ်ပြခဲ့ပါတယ်။

H. pylori သည် အစာအိမ်အနာနှင့် အချို့သော အစာခြေကင်ဆာများနှင့် ဆက်စပ်နေသော ဘက်တီးရီးယားတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး MRSA သည် ခန္ဓာကိုယ်၏ အစိတ်အပိုင်းအသီးသီးတွင် ရောဂါပိုးများကို ဖြစ်စေသော ပဋိဇီဝပိုးသတ်ခံနိုင်ရည်ရှိသော ဘက်တီးရီးယား ဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ထပ်စမ်းသပ်ပြွန်လေ့လာမှုတွင် quercetin သည် E. coli နှင့် S. aureus ၏ဆဲလ်နံရံများနှင့် အမြှေးပါးများကို ပျက်စီးစေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အနှစ်ချုပ်ရရင် ကြက်သွန်နီသည် E. coli နှင့် S. aureus ကဲ့သို့သော အန္တရာယ်ရှိသော ဘက်တီးရီးယားများ ကြီးထွားမှုကို ဟန့်တားနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။

(၈) အစာခြေစနစ် ကျန်မာရေးကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း

ကြက်သွန်နီသည် အူလမ်းကြောင်းကျန်းမာရေးအတွက် လိုအပ်သော အမျှင်ဓာတ်နှင့် prebiotics ကြွယ်ဝစွာပါဝင်ပါသည်။ Prebiotics များသည် အစာချေဖျက်၍မရသော အမျှင်အမျိုးအစားများဖြစ်ပြီး အကျိုးပြု အူလမ်းကြောင်းဘက်တီးရီးယားများဖြင့် ကွဲထွက်သွားပါသည်။

အူလမ်းကြောင်းဘက်တီးရီးယားများသည် ပရီဘိုင်အိုတစ်ကို အစာကျွေးပြီး acetate၊ propionate နှင့် butyrate အပါအဝင် short-chain fatty acids ကို ဖန်တီးသည်။ အဆိုပါ short-chain fatty acids များသည် အစာအိမ်ကျန်းမာရေးကို အားကောင်းစေပြီး ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို မြှင့်တင်ပေးကာ ရောင်ရမ်းမှုကို လျှော့ချသလို အစာခြေစနစ်ကို ကောင်းမွန်စေကြောင်း သုတေသနပြုခဲ့ကြပါသည်။

ထို့အပြင် prebioticsကြွယ်ဝသောအစားအစာများကို စားသုံးခြင်းသည် အစာခြေကျန်းမာရေးကို အကျိုးပြုသည့် Lactobacillus နှင့် bifidobacteria မျိုးကွဲများကဲ့သို့သော probiotics များကိုတိုးပွားစေပြီး အစာခြေကျန်းမာရေးကို အကျိုးပြုကြောင်း သိရှိရပါတယ်။

prebiotics ကြွယ်ဝသော အစားအစာသည် အရိုးကျန်းမာရေးကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည့် ကယ်လ်စီယမ်ကဲ့သို့ အရေးကြီးသော သတ္တုဓာတ်များ စုပ်ယူမှုကို တိုးတက်စေရန် ကူညီပေးပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ကြက်သွန်နီတွင် prebiotics inulin နှင့် fructooligosaccharides ကြွယ်ဝစွာပါရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် သင့်အူအတွင်းရှိ အကျိုးပြု ဘက်တီးရီးယား အရေအတွက်ကို တိုးပွားစေပြီး ကိုယ်ခံအား လုပ်ဆောင်ချက်ကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်ရရင် ကြက်သွန်နီသည် အစာခြေလမ်းကြောင်းကျန်းမာရေးကို မြှင့်တင်ပေးကာ အစာအိမ်အတွင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများ မျှတမှုကို မြှင့်တင်ပေးသလို ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို အကျိုးပြုစေသည့် ပရီဘိုင်အိုတစ်ဓာတ်ကြွယ်ဝသော အရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

စိတ်ချမ်းသာ ကိုယ်ကျန်းမာပြီး ရွှင်လန်းချမ်းမြှေ့ကြပါစေ။